zaterdag, december 31, 2005

Heksenvervolging als kerstverhaal


De kerst doorgebracht in Engeland.
Nu heb ik het persoonlijk niet zo op de kerst.

In de logeerkamer vond ik gelukkig al op de eerste dag een boek dat ooit tot een overleden grootvader behoorde: ‘The encyclopedia of witchcraft and demonology.’
Terwijl anderen tukjes namen om zich een beetje te ontnuchteren voor de volgende lading alcohol, zat ik in een hoek met een boek.
En wat een boek!
Deze encyclopedie herbergt 571 blz. getuigenissen, brieven, proces verbalen, bekentenissen en meer, van en over de heksenvervolgingen in de middeleeuwen.
Het is een lugubere collectie noodkreten uit voornamelijk de 16de en 17de eeuw, geillustreerd met bijna 300 prachtige tekeningen uit oude manuscripten.
Met name de brief van de terechtgestelde 'ketter' Johannes Junius, die hij vlak voor zijn executie naar buiten wist te smokkelen, raakte mij.
De goede man is al bijna 400 jaar dood, toch heb ik zijn brief met kippevel gelezen.
Deze hartverscheurende brief is hier online te lezen.
Ik vraag het mij af: Is de mens geevolueerd tot in een beter wezen? Of zijn wij in de grond nog net zulke vreemde, wrede wezens? Als ik in die tijd, in dat dorp had geleefd, was ik dan ook maar een haar beter geweest?
Nu, enkele dagen later heb ik het boek via marktplaats aangeschaft en ik hoop dat het binnenkort in mijn boekenkast mag prijken.
Niet enkel als boek, maar ook als monument.

De laatste nacht in Engeland heb ik doorgebracht in het ‘Old Swan’ hotel in Harrogate en hier hing in de lobby een interessant bordje: ‘Agatha Christie was staying in the Old Swan hotel while she’d gone missing in 1926.’
Mw. Christie had vlak voor haar mysterieuze verdwijning ontdekt dat haar man er een minnares op nahield. Vervolgens heeft ze een aantal verontrustende brieven verstuurd (‘haar leven was in gevaar’) en verdween. Haar auto werd de volgende dag aan de rand van een meer gevonden, met een koffer vol kleren erin en haar rijbewijs. Men dacht vrijwel direct aan een misdrijf.
Er werd een gigantische zoektocht georganiseerd, tienduizenden mensen kamden het bos uit en zelfs het meer werd drooggelegd.
Haar echtgenoot werd verdacht van moord.
Tien dagen later herkende een gast in het ‘Old Swan hotel' haar als de vermiste schrijfster Agatha Christie, waar ze zich onder een valse naam had ingeschreven.
Markant detail: ze had de naam van de minnares van haar man gebruikt!
Achteraf beweerden doktoren dat ze aan een zeldzame vorm van vergeetachtigheid had geleden, maar aannemelijker is dat het een wraakactie t.o.v. haar echtgenoot was.
Als kerstcadeau heb ik uiteraard boeken gekregen. Iemand die me een beetje kent weet dat je me daar wel mee kan plezieren. En bijzondere boeken, drie uitgaven van Charlotte Bronte uit 1889, waarvan twee publicaties onder haar pseudoniem Currer Bell.
Mooie boeken. Prachtig lettertype. Voelen goed. Ruiken goed. Fetisj is weer bevredigd.

Probleem is nu wel dat ik er weer een fascinatie bijgekregen heb.
De afgelopen dagen ben ik het internet aan het afstruinen naar informatie over heksenvervolgingen in Nederland en ik heb twee boeken gevonden (o.a. ‘Betoverd Nederland’) die ik simpelweg móet hebben.




Het houdt ook nooit op, wel?
Die boekenkast word maar voller en voller en het ergste is dat ik over een maand of twee maar een kilo of 30 aan spullen mee kan nemen in mijn koffer op weg naar Kreta en ik al die boeken helemaal eenzaam voor een maand of 8 moet achterlaten. Het leven is oneerlijk.

Wel lieve mensen, ik wens jullie allen een gelukkig nieuwjaar en een gezond 2006 toe! Tot volgend jaar!

6 opmerkingen:

Anoniem zei

Wel lieve, Biblio, jij ook een geweldig jaar gewenst, natuurlijk.

Toch vraag ik mij af wat jij daar dan deed in Engeland en jouw fascinatie voor lezen en voor andere dingen houd bij mij ook nooit op, want daar zou ik zelfs geen antwoord op willen weten. Het is mooi zoals het is. Laat sommige dingen een raadsel zijn, zoals ongeopende boeken, want wat als we alles zouden weten?

Prettige jaarwisseling!

Anoniem zei

Wel grappig, dat ik hier op jouw site aan het lezen was, terwijl jij dus op mijn site aanwezig was.

Anoniem zei

Hoi Bibliofilos. Je hebt daar een mooi boek te pakken. Een belangrijk werk op het gebied van de hekserij. Door velen als bron gebruikt. Die brief is dan ook een hele bekende brief onder hen die zich met dit onderwerp bezighouden en wordt vaak geciteerd. Het is ook inderdaad een hartverscheurende brief omdat voor de lezer de onschuld zo overduidelijk blijkt. Dat is tegelijk wat het zo angstig maakt.
Het slechte nieuws is dat wanneer wij in die tijd onder die omstandigheden hadden geleefd wij dan net zo vreselijk zouden zijn geweest als die mensen toen. Verdachtmakingen en verdenkingen waren met het hele dagelijkse leven verweven. Vandaag de dag zijn wij nog steeds geen haar beter. In elke gemeenschap, -verenigingen, schoolklassen en scholen, werkplekken-, noem maar op worden nog steeds mensen verketterd. Er is altijd wel die ene persoon te vinden waar iedereen, om wat voor reden dan ook, een hekel aan heeft. Tegenwoordig kunnen we ze alleen niet meer laten berechten. Maar als die mogelijkheid zou bestaan dan zou het ook vandaag de dag weer sotm lopen. Zo triest zit de mens in elkaar.
Het was, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, echter niet zo dat je al na een paar beschuldigingen op de brandstapel kwam. Vaak gingen er vele lange jaren van beschuldigingen overheen voordat iemand berecht werd. Dat kan je zien wanneer je allemaal datums van een proces op een rijtje gaat zetten. Er werden namelijk zoveel mensen aangeklaagd dat het bestaande berechtingssysteem dat helemaal niet kon verwerken. Ook op dat gebied is er dus niets tot weinig veranderd.

Bibliofilos zei

@Erwin: Er zijn dingen die ik liever voor mezelf houd, gewoon simpelweg omdat ik er geen zinnig woord over kan zeggen. En inderdaad, niet alles hoeft op tafel. Jij ook een heel fijn 2006!
@Annis: Bedankt voor je uitgebreide reactie. Als het goed is krijg ik het boek morgen binnen en ik zal het nog eens uitvoerig van begin tot eind doorlezen!

Anoniem zei

Ook voor jou natuurlijk heel veel goeds in 2006!

Bibliofilos zei

Ha ha!!!! Ik heb 'm binnen! Hulde aan marktplaats! Voor 14,50 euro, inc. verzendkosten was hij van mij: 'the encyclopedia of witchcraft and demonology.'
Ik vraag me af of er behalve Annis nog iemand zich aangegrepen voelde door de brief van Johannes Junius. Ik geloof dat in geen enkel ander document zo sterk het onrecht naar voren komt als deze.