Chaim Potok

Ik heb er oog voor gekregen.

Zelfs op een afstand van ruim 30 meter herken ik een nederlandstalig boek en kan ik meestal inschatten of het wat is of niet. Vreemd maar waar.
Recent gepubliceerde nederlandstalige boeken zien er vrij uniform uit: kaft (kleur, vorm, hoe ingenaaid), Lettertype en de formaat van het boek.

Vorige week zag ik dan ook, terwijl ik een meeting gaf aan mijn nieuwe gasten, vanuit mijn linkerooghoek een nieuw boek in de hotelbibliotheek staan, waarvan ik bijna zeker wist dat het wat was. Waarschijnlijk heb ik er een zintuig voor ontwikkeld (het boekenontdekzintuig). Hoe dan ook, het was gewoon pijnlijk om mijn meeting eerst te moeten afmaken voordat ik daadwerkelijk kon gaan kijken welk boek mijn aandacht had getrokken.

Het was ‘Oude mannen om middernacht’ van Chaim Potok.

In mijn tas gestoken en de dagen daarna gelezen.
Ik had nog nooit iets gelezen van Potok. Een blik op internet opende een wereld waar werd gesproken over Potokiaanse thematiek en symboliek. En ik verkeerde tot gisteren in complete onwetendheid, me enkel bezig houdend met Deboriaanse thematiek.

Maar nu ben ik ingewijd in deze Potokiaanse thematieken. De termen kweken de suggestie dat zijn boeken moeilijk te verteren zijn, doorspekt met ingewikkelde woorden en onleesbare filosofische verhandelingen. Maar niets is minder waar!
De thema’s die Potok bespreekt zijn zwaar - zeer zwaar - maar hij beschrijft ze met een ongelofelijke tederheid, die uitermate ontroerd. ‘Oude mannen om middernacht’ is een trilogie, waarin Davita Chandal een belangrijke rol speelt (volgens de kaft heeft ze de hoofdrol, ik heb dit echter niet zo ervaren). De bundel bevat de novellen: De arkenbouwer, De oorlogsdokter en De troop-leraar.
De beschrijvingen van ogenschijnlijk onbelangrijke personen in de verhalen maken het meeste los bij de lezer. De dokter die ware interesse toont, de arkenbouwer Reb Binyomin, het waren deze korte ontmoetingen met vreemdelingen die de hoofdkarakters verheven, nietig maakten, maar uiteindelijk hielpen overleven.
Wat ik uitzonderlijk vond aan deze trilogie is hoe Potok met zulke eenvoudige bewoordingen vreselijke ervaringen te boek kon stellen.

Het zijn wreedheden die nauwelijks te beschrijven zijn, en toch heeft hij het voor elkaar gekregen, met een pijnlijke zachtheid en zonder ook maar een seconde vulgair of obsceen te worden.

Ook trof ik de afgelopen week in het voorbijgaan ‘Het doorgeefmeisje’ van Paul Koeck en ‘Nieuwe buren’ van Saskia Noort aan. Boeken van een ander niveau, naar ik vermoed doorspekt met obsceniteiten. Mag ook wel eens, zo af en toe, niet?
In ieder geval: Potok is een blijver, ik ga in de toekomst zeker meer van hem lezen!