maandag, juli 24, 2006

Lezen om jezelf te vinden?

Ik ben momenteel mijn derde 'Alain de Botton' boek aan het lezen: 'De Romantische school'. Eerder las ik 'Proeven van liefde' en 'De troost van de filosofie'. Luchtige, humoristische boeken over zware thema's. Diep filosofische gedachten over de liefde, leven en sterven, wat-is-de-zin-van-dit-allemaal, maar alles zeer leesbaar en licht verteerbaar.

Een hoofdstuk in 'De romantische school' handelt over leesvoer.
Volgens Alain de Botton bestaan er twee literaire benaderingen:

Lezen om aan jezelf te ontsnappen

"Hoewel Eric veel las, was het niet onredelijk te zeggen dat deze activiteit vrij was van enige nieuwsgierigheid, want hij las niet om dingen te ontdekken, maar voornamelijk om te voorkomen dat hij erop zou stuiten. Hij was niet op zoek naar overeenstemming; als hij al bang was, was zijn eigen angst het laatste waarover hij wilde lezen...Hij was sinds lang van mening dat het proces van zelfonderzoek en zelfdoorlichting geen enkel doel diende en in de genetische opbouw van de soort slechts overleefd had door een gril van de evolutie, in overbodigheid vergelijkbaar met de milt of de blinde darm."

Lezen om jezelf te vinden
"Alice vond een boek alleen het lezen waard als het op een of andere manier behulpzaam kon zijn bij haar leven. Daarmee maakte ze zich schuldig aan wellicht de grootste zonde die een lezer in de ogen van een kundig literair criticus met een boek kon begaan - ze wilde er iets aan hebben. Een lezer zou immers niets moeten willen, boeken hadden geen doel -stofzuigers en oliepompen hadden een doel, maar men was het er toch zeker over eens dat kunst omwille van kunst bestond? Men herinnert zich hoe Nabokov diegenen ridiculiseert die boeken lezen in de hoop er iets van te leren - ervan te leren! Was dat niet even ridicuul als proberen je trek te stillen met kaviaar?"
"Voor een kort moment kan de lezer, gezeten in een treinwagon die door het verdonkerde land ratelt of in een vliegtuig op een nachtvlucht, het gevoel krijgen dat hij zijn verbondenheid met een groter geheel dan zichzelf realiseert, met de mensheid, en een plotselinge vlaag van sympathie en begrip voelt voor zijn medepassagiers en al degenen die hij voordien als vreemden had geweerd..."

Mijn leesgedrag is een combinatie van beiden: alleen al de gedachte dat ik aan het einde van de dag in mijn boek verder kan lezen ontspant onmiddelijk, zelfs wanneer het plan door tijdgebrek of vermoeidheid uiteindelijk in het water valt. Soms lees ik om mijn gedachten te stillen.

Vanochtend, in de auto op weg naar Rethimnon heb ik bij de volgende dingen stil gestaan:
- Zou ik nog op tijd bij mijn eerste hotel zijn om even een ontbijt naar binnen te duwen?
- Hoe leert men rust te vinden in zichzelf en bij een ander?
- Hoe zit dat nu met het onzekerheidprincipe van Heisenberg, hoe kan nu een subatomair deeltje tegelijkertijd zowel golf als deeltje zijn, totdat we of zijn plaats of zijn snelheid vaststellen?
- Wat heb ik in godsnaam gemeen met de automobilist voor me die als een slak blijft rijden? (Het lezen van Deepak Chopra heeft vast en zeker invloed op deze laatste vragen) en
- Stel nu dat die berg, waar ik vier keer per week (op weg naar Rethimnon) op uitkijk, ineens verdwenen zou zijn, zou ik dat dan doorhebben? Of zou ik enkel door een ongemakkelijk gevoel bekruipt worden dat er 'iets niet klopt?'. Of zou ik helemaal niets merken?
U raadt het wel: die maalstroom in mijn hoofd wil zo af en toe wel eens gestilt worden door andermans gedachten.

Toch lees ik hoofdzakelijk "om mezelf te vinden", inderdaad, om iets te leren. Ik geloof dat je enkel door ervaringen kunt groeien en een boek je die kans kan geven. Er bestaan boeken waarbij jij, de lezer, de ervaring 'meevoelt' - incluis het scala aan emoties dat daarbij hoort - de ervaring 'doorleeft' en dus vanuit je luie stoel 'groeit' (jaja).
Ik kan nu eenmaal niet alles zelf ervaren, te weinig tijd, te weinig mogelijkheden (en geloof me, ik doe mijn best!) en vooral te weinig energie.

Maar U: waarom leest U: om aan uzelf te ontsnappen of om uzelf te vinden? Of bent U het in het geheel niet eens met deze stelling?

6 opmerkingen:

Anoniem zei

Ik denk ook een combinatie. Aan de ene kant de relaxfunctie, het ontsnappen aan de werkelijkheid (zou scifi in moeten passen, maar dat lees ik niet. Wel Latijns Amerikaans magisch realisme), maar vooral ook om er rijker (in figuurlijke zin natuurlijk) van te worden. Kennis is macht.

Nieuwsgierigheid. Een bron van veel goede dingen. De andere kant van een verhaal lezen, je eigen zekerheden bevestigt of juist ontkent zien.

Ach, er zijn zoveel redenen om te lezen, ik kan me niet voorstellen dat er mensen zijn (ja ze bestaan) die jarenlang geen boek ter hand nemen en zelfs de televisiegids al een opgave vinden.

Lope de Aguirre zei

Van Alain de Botton vind ik "How Proust can change your Life" het leukste boek. Heel grappig en heel rake inzichten (vooral van Proust dan, en in mindere mate van de Botton).

administrateur zei

het onzekerheidprincipe van Heisenberg, hoe kan nu een subatomair deeltje tegelijkertijd zowel golf als deeltje zijn

hihi! heb je ook net lichtjaren van stefan enter gelezen biblio?!

administrateur zei

leuk stukje weer biblio, lief en objectief - maar waarom zien we je nooit meer op weblog of bij punt waarnaartoe we allemaal verhuisd zijn?

Anoniem zei

Ik las dit stukje al een aantal dagen geleden en ben er nog steeds over aan het denken. Eerdaags kom ik met een antwoord.

JvdB zei

Leeshonger, nieuwsgierigheid naar het verleden, kunnen invoelen in onbekende werelden mensen en hun gedachten. Daaarom lees ik en vind ik (te) veel interessant en koop meer als ik ooit lezen kan. Meegevoerd willen worden is wat me drijft. Pareltjes vinden op markten, iets lezen wat relatief onbekend is, aha-gevoelens beleven en dan voor willen lezen, soms ergerlijk maar geduldig aangehoord denk ik. Daarom lees ik. Groet, Johanna